ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 14 ਅਗਸਤ 2022 – ਮਹਿੰਗਾਈ ਹਰ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਮ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥ, ਆਟਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਜੀ.ਐਸ.ਟੀ ਕਾਰਨ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੀ ਮਾਲਾਮਾਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਮਕਾਨ ਵੀ ਇਸ ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, 18 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਕੌਂਸਲ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਦਲਾਅ ਵਿੱਚ ਮਕਾਨ ਕਿਰਾਏ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਿਯਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹੁਣ ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਾਲਾਤਾਂ ‘ਚ ਮਕਾਨ ਦੇ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਜੀਐੱਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ‘ਚ ਕਾਰੋਬਾਰ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਮਕਾਨ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਦੇਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਜੀਐੱਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਜਾਂ ਜੀਐੱਸਟੀ ਤਹਿਤ ਰਜਿਸਟਰਡ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਮਕਾਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਐੱਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਦਾ ਇਹ ਨਿਯਮ ਸਿਰਫ ਵਪਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਇਸ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ, ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟੈਕਸ ‘ਤੇ ਇਨਪੁਟ ਟੈਕਸ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੀਐਸਟੀ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਭਾਵੇਂ ਘਰ ਨਿੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਕਾਰੋਬਾਰ, ਕੰਪਨੀ ਜਾਂ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਮਕਾਨ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਇਹ ਟੈਕਸ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਜੀਐਸਟੀ ਰਜਿਸਟਰਡ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਮਕਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਜੀਐਸਟੀ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ 18 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੀਐਸਟੀ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਕੰਪਨੀ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ, ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਜਾਂ ਦਫਤਰੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕੋਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ 18 ਫੀਸਦੀ ਜੀਐਸਟੀ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਟੈਕਸ ਤਾਂ ਵੀ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਭਾਵੇਂ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਜੀਐਸਟੀ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਦੋਵੇਂ ਜੀਐਸਟੀ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਦਾ ਇਹ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਨਿੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਕਾਨ ਜਾਂ ਫਲੈਟ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਸੀਜ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੈਰਿਜ ਹਾਲ, ਟੈਂਟ, ਕੈਟਰਰ, ਗੱਡੇ ਆਦਿ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ ਕਰਵਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਹੁਣ ਐਡਵਾਂਸ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵਿਆਹ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਰਕਮ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਉਸ ‘ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਦਾ ਬੋਝ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਵੇਗਾ। ਇਹ ਬੋਝ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਡੇਢ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੀਐਸਟੀ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 18% ਜੀਐਸਟੀ ਮੈਰਿਜ ਗਾਰਡਨ ਉੱਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਯਾਨੀ 2 ਲੱਖ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਘਰ ਉੱਤੇ 36 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਜੀਐਸਟੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਜਾਵਟ, ਬੈਂਡ ਬਾਜਾ, ਫੋਟੋ-ਵੀਡੀਓ, ਵਿਆਹ ਦੇ ਕਾਰਡ, ਘੋੜ-ਸਵਾਰੀ, ਬਿਊਟੀ ਪਾਰਲਰ ਅਤੇ ਲਾਈਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਵੀ 18 ਫੀਸਦੀ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਵਿਆਹ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਾਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਦੀ ਦਰ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ‘ਤੇ 5 ਤੋਂ 12 ਫੀਸਦੀ ਜੀਐਸਟੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ‘ਤੇ 3% ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ 3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਖਰੀਦਣ ‘ਤੇ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ GST ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਅਦਾ ਕਰਨੇ ਹੋਣਗੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੱਸ-ਟੈਕਸੀ ਸੇਵਾ ‘ਤੇ 5 ਫੀਸਦੀ ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ. ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
