ਫਰੀਦਕੋਟ, 8 ਸਤੰਬਰ 2022 – ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੀ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੀ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ਵੰਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਰੱਸਟ 30 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਜਾਇਦਾਦ ਵੰਡਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੀ ਸੀ ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਕੀ ਹੈ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹਾਣੀ…
ਅੱਜ ਦਾ ਅਪਡੇਟ ਕੀ ਹੈ?
ਦਰਅਸਲ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਿਆਂ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਜਸਟਿਸ ਯੂ ਯੂ ਲਲਿਤ, ਜਸਟਿਸ ਐਸ ਰਵਿੰਦਰ ਭੱਟ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਸੁਧਾਂਸ਼ੂ ਧੂਲੀਆ ਦੀ ਤਿੰਨ ਮੈਂਬਰੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਅਤੇ ਵਸੀਅਤ ਆਦਿ ਦੀ ਘੋਖ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੈਸਲਾ ਰਾਖਵਾਂ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੋ ਅੱਜ ਸੁਣਾਇਆ ਗਿਆ।
ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਟਰੱਸਟ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ 1982 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜਸ ਨੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ 30 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਬੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸ. ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਜੈਚੰਦਰ ਅਤੇ ਮਰਹੂਮ ਕੁੰਵਰ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਕੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਵੰਡ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ 30 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਰਸੀਵਰ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰੇਗੀ।
ਧੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸੀ ਲੜਾਈ ?
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਕ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਕਿਸਦੀ ਸੀ। ਤਾਂ ਜਵਾਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਕੋਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵਿਵਾਦ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਰਾਵਲ ਖੇਵਾਜੀ ਟਰੱਸਟ ਵਸੀਅਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਪਰ 2013 ਵਿੱਚ ਹੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਰਾਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ‘ਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ 2020 ‘ਚ ਜ਼ਿਲਾ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ?
ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਗਏ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਧੀਆਂ ਨੇ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਲੜਾਈ ਜਿੱਤ ਕੇ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਧੀਆਂ ਦਾ ਹੱਕ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਾਲ 1918 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਵੰਸ਼ਜ ਹਨ। ਬਰਾੜ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਬੇਟੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ, ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਮਹੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਵੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਟਿੱਕਾ ਹਰਮੋਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਪਰ ਸਾਲ 1981 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਜਾ ਉਦਾਸੀ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਸੀਅਤ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਹੀ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਇਕ ਟਰੱਸਟ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਮਹੀਪਇੰਦਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਸੀਅਤ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਗੱਲ 1989 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ।
ਉਸ ਸਮੇਂ 67 ਸਾਲਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਮੁੰਡਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2001 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭੈਣ ਮਹੀਪਿੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਵਸੀਅਤ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮੁਕੱਦਮਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੀ ਦਲੀਲ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਟਰੱਸਟ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਜੱਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਸੀਅਤ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਜਾਇਦਾਦ ਕਿੰਨੀ ਸੀ?
ਇਸ ਵੱਡੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਕਿਲੇ, ਮਹਿਲ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਸੈਂਕੜੇ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ, ਗਹਿਣੇ, ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਬੈਂਕ ਬੈਲੇਂਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦਾ ਰਾਜਮਹਿਲ (14 ਏਕੜ), ਫਰੀਦਕੋਟ ਦਾ ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ (10 ਏਕੜ), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਹਾਊਸ (ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਕੀਮਤ 1200 ਕਰੋੜ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਕਿਲਾ (4 ਏਕੜ), ਸ਼ਿਮਲਾ ਦਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਹਾਊਸ (260 ਵਿੱਘੇ ਬੰਗਲਾ), 18 ਵਿੰਟੇਜ ਕਾਰਾਂ (ਰੋਲ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਾਇਸ, ਬੈਂਟਲੇ, ਜੈਗੁਆਰ ਆਦਿ), 1000 ਕਰੋੜ ਦਾ ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਹੀਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
