-ਜਦੋਂ ਇਹ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਬਣਿਆ ਵੀਡੀਓ ਪਲੇਟਫਾਰਮ
- ਪਹਿਲਾਂ ਦਫਤਰ ਗੈਰੇਜ ਵਿੱਚ ਸੀ
- ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 229 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਜਰਸ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 – ਯੂਟਿਊਬ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਵੀਡੀਓ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵੀਡੀਓ 2005 ‘ਚ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਯਾਨੀ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਿੰਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਡੇਟਿੰਗ ਸੇਵਾ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।
ਪਰ ਪਹਿਲੇ ਆਈਡੀਏ ਦੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਅਪਲੋਡ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 229 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਯੂਟਿਊਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਯੂਐਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੇ ਯੂਜ਼ਰਸ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ YouTube ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਹੋਣ ਦੀ 18ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ‘ਤੇ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ ਦੱਸਾਂਗੇ।
ਕਹਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਯੂਟਿਊਬ ਕੀ ਹੈ…..ਯੂਟਿਊਬ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ ?
ਇਹ 2004 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਚੈਡ ਹਰਲੇ, ਸਟੀਵ ਚੇਨ, ਜਾਵੇਦ ਕਰੀਮ, ਤਿੰਨ ਦੋਸਤ ਜੋ ਔਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਪੇਪਾਲ’ (ਅਮਰੀਕੀ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕੰਪਨੀ) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਿਨਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਆਨਲਾਈਨ ਡੇਟਿੰਗ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। Youtube.com ਡੋਮੇਨ 2005 ਵਿੱਚ 14 ਫਰਵਰੀ, ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਅ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਫਤਰ ਇੱਕ ਗੈਰੇਜ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਤਿੰਨੇ ਦੋਸਤ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੱਸਣ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਗਿਆ ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਿੰਨ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਜਾਵੇਦ ਕਰੀਮ ਨੇ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 2005 ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਟਾਈਟਲ ‘ਮੀ ਐਟ ਦ ਜੂ’ ਸੀ। 19 ਸੈਕਿੰਡ ਦੇ ਇਸ ਵੀਡੀਓ ‘ਚ ਜਾਵੇਦ ਕਰੀਮ ਖੁਦ ਸੈਨ ਡਿਏਗੋ ਚਿੜੀਆਘਰ ‘ਚ ਹਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਤੰਬਰ 2005 ਤੱਕ, YouTube ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਸ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ 26 ਕਰੋੜ ਵਿਊਜ਼ ਅਤੇ 1.3 ਕਰੋੜ ਲਾਈਕਸ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਾਵੇਦ ਨੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ ਲਈ ਚੈਨਲ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੀ ਐਟ ਦਾ ਜੂ 18 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ YouTube ਇੱਕ ਡੇਟਿੰਗ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, Paypal ਦੇ CFO ਰੋਇਲੋਫ ਬੋਥਾ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ YouTube ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਮਿਲਣ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਦੇ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਤੋਂ ਮਹਿਜ਼ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਮਈ 2005 ਤੱਕ, 30 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ Youtube.com ‘ਤੇ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 2 ਮਿਲੀਅਨ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਯੂਟਿਊਬ 2006 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਸਾਈਟ ਸੀ।
ਅਗਸਤ 2006 ਤੋਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲੀ ਸਾਈਟ ਦੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਪਨ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਯੂਟਿਊਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀਈਓ ਚੈਡ ਹਰਲੇ ਨੇ ਐਡ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਫੀਚਰ ਯੂਜ਼ਰ ਫ੍ਰੈਂਡਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕਮਾਈ ਲਈ ਅਗਸਤ 2007 ਤੋਂ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਗਿਆਪਨ ਦਿਖਾਏ ਗਏ।
1996 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪਾਈਪ ਨਿਰਮਾਣ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਡੋਮੇਨ utube.com ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਾ-ਮਾਤਰ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਯੂਟਿਊਬ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਡੋਮੇਨ ‘ਤੇ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸਦਾ ਸਰਵਰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਲੋਕ youtube.com ਦੀ ਬਜਾਏ utube.com ‘ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਇਸ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਗਲਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। 2006 ਵਿੱਚ, utube.com ਐਨਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਯੂਟਿਊਬ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਮੁਕੱਦਮਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ, utube.com ਨੇ ਹਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਡੋਮੇਨ utubeonline.com ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ 7 ਅਰਬ ਯਾਨੀ 700 ਕਰੋੜ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇੱਕ YouTube ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਔਸਤ ਲੰਬਾਈ 4 ਮਿੰਟ 20 ਸਕਿੰਟ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ 57000 ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਣਗੇ।
ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਚੀਨ, ਈਰਾਨ, ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਸਮੇਤ 23 ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਯੂਟਿਊਬ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, 2022 ਤੱਕ, 20 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਵਿਗਿਆਪਨ ਮੁਕਤ ਅਦਾਇਗੀ ਗਾਹਕੀ ਲਈ ਹੈ।
ਆਕਸਫੋਰਡ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2021 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਯੂਟਿਊਬਰਾਂ ਨੇ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ 10,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ YouTubers ਨੇ 7,50,000 ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਬੇਬੀ ਸ਼ਾਰਕ ਗੀਤ ਯੂਟਿਊਬ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ 12 ਬਿਲੀਅਨ (120 ਕਰੋੜ) ਵਿਊਜ਼ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਵੀਡੀਓ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਇਹ ਰਿਕਾਰਡ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਪਿੰਕਫੌਂਗ ਚੈਨਲ ਦੁਆਰਾ ਅੱਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਗੀਤ ਹੈ।
2012 ਵਿੱਚ ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਅੱਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਗੰਗਨਮ ਸਟਾਈਲ ਗੀਤ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਵਿਊਜ਼ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗੀਤ ਵੀਡੀਓ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀ-ਸੀਰੀਜ਼ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਬਸਕ੍ਰਾਈਬ ਕੀਤਾ ਗਿਆ YouTube ਚੈਨਲ ਹੈ। ਇਸ ਚੈਨਲ ਦੇ 240 ਮਿਲੀਅਨ ਗਾਹਕ ਹਨ। ਨਵੰਬਰ 2021 ਤੋਂ, YouTube ਨੇ ਨਾਪਸੰਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੇ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਸਾਈਬਰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਲਈ ਵਰਤ ਰਹੇ ਸਨ।
2018 ਤੱਕ, ਜਸਟਿਨ ਬੀਬਰ ਦਾ ਗੀਤ ਬੇਬੀ ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਪਸੰਦ ਵੀਡੀਓ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ 10 ਮਿਲੀਅਨ ਥੰਬਸ ਡਾਊਨ ਮਿਲੇ ਸਨ। 2018 ਵਿੱਚ, ਯੂਟਿਊਬ ਰਿਵਾਇੰਡ 2018 ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਪਸੰਦ ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ 19 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਾਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਡਿਸਲਿੰਕ ਕੀਤੇ ਕਾਉਂਟਿੰਗ ਡਿਸਪਲੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ 2009 ਵਿੱਚ ਚਾਰਲੀ ਬਿੱਟ ਮਾਈ ਫਿੰਗਰ ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਇਹ 2009 ਤੋਂ 2011 ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓ ਸੀ। ਦਿ ਮਿਰਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵੀਡੀਓ ਤੋਂ ਰਾਇਲਟੀ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਆਮਦਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਘਰ ਖਰੀਦ ਲਿਆ ਸੀ।
