ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 1 ਫਰਵਰੀ 2024 – ਇਸ ਵਾਰ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਸਸਤਾ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ 2017 ‘ਚ ਲਾਗੂ ਹੋਏ ਜੀਐੱਸਟੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਜਟ ‘ਚ ਸਿਰਫ਼ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਅਤੇ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਵਧਾਈ ਜਾਂ ਘਟਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਜਾਂ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਸਾਲ ‘ਚ ਆਮ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਵਧੀਆਂ ਜਾਂ ਘਟੀਆਂ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਤੂਅਰ ਦੀ ਦਾਲ 110 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 154 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 37 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 43 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਧ, ਚੀਨੀ, ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੈਸ ਸਿਲੰਡਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।
ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਜਾਂ ਘਟਣ ਕਾਰਨ ਉਤਪਾਦ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਿ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਉਤਪਾਦ ਸਸਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗਾ, ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਟੈਕਸੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ:
- ਡਾਇਰੈਕਟ ਟੈਕਸ: ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਜਾਂ ਮੁਨਾਫੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨਕਮ ਟੈਕਸ, ਪਰਸਨਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਵਰਗੇ ਟੈਕਸ ਇਸ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਦਾ ਬੋਝ ਇੱਕ ਪਰਸਨਲ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਟੈਕਸ ਬੋਰਡ (ਸੀਬੀਡੀਟੀ) ਇਸਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ: ਇਹ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ, ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ, ਜੀਐਸਟੀ, ਵੈਟ, ਸਰਵਿਸ ਟੈਕਸ ਵਰਗੇ ਟੈਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਥੋਕ ਵਿਕਰੇਤਾ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਆਖਿਰਕਾਰ ਗਾਹਕਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟੈਕਸ ਕੇਂਦਰੀ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸ ਅਤੇ ਕਸਟਮ ਬੋਰਡ (ਸੀਬੀਆਈਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਤਪਾਦ ਹਨ ਜੋ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਸਤੇ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 2017 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਗਭਗ 90% ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜੀਐਸਟੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੀਐਸਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੇ ਫੈਸਲੇ ਜੀਐਸਟੀ ਕੌਂਸਲ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ ਬਜਟ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ‘ਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਉਤਪਾਦ ਸਸਤੇ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋਣੇ ਕਸਟਮ ਅਤੇ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਡਿਊਟੀ ਵਰਗੇ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਜਾਂ ਘਟਣ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
