- ਸਟਾਫ ਨਾਲੋਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਸੀ
- ਸਟਾਫ ਤੋਂ 18 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 22 ਜੂਨ 2024 – ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਰਬਪਤੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਚਾਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ (21 ਜੂਨ) ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਹੈ। ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਿੰਦੂਜਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕਮਲ ਹਿੰਦੂਜਾ ਨੂੰ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਜੈ ਅਤੇ ਨੂੰਹ ਨਮਰਤਾ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਸਟਾਫ ਨਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਲੋਕ ਸਨ। ਉਹ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੇ ਜਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਿਲਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਨੌਕਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਝ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਅਤੇ 5ਵਾਂ ਦੋਸ਼ੀ ਨਜੀਬ ਜ਼ਿਆਜੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ 18 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕੇਸ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਸਵਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਸੰਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੀਰੇ, ਰੂਬੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਲੈਟੀਨਮ ਹਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਫੀਸਾਂ ਅਤੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਿੰਦੂਜਾ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2007 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਢੁਕਵੇਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਦੀ ਭਰਤੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਫਰੈਂਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਲਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਸਨ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਦੇ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲੇ ਖਿਲਾਫ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫੋਰਬਸ ਮੁਤਾਬਕ ਆਈ.ਟੀ., ਮੀਡੀਆ, ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਉਦਯੋਗ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੰਪਤੀ 1.67 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਬਲੂਮਬਰਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਖਿਲਾਫ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ‘ਚ ਸੋਮਵਾਰ (17 ਜੂਨ) ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪੀੜਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਰਸੋਈਏ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਸਹਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਛੁੱਟੀ ਦੇ 15 ਤੋਂ 18 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਸਦੀ ਤਨਖਾਹ ਸਵਿਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਰਕਮ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਸਟਾਫ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਦੇਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਲਾ ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿਚ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਰੱਖੇ ਗੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਸੌਂਦਾ ਸੀ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਸਮੇਂ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਵਕੀਲ ਨੇ ਕਮਲ ਹਿੰਦੂਜਾ ਵੱਲੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਡਰ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।
ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲ ਯਵੇਸ ਬਰਟੋਸਾ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੌਕਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਕੁੱਤੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਟਾਫ ਨੂੰ 654 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਯਾਨੀ ਲਗਭਗ 2.38 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਸਾਲਾਨਾ ਤਨਖਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ‘ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵਕੀਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਹਾਇਕਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਕਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਫ੍ਰੈਂਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ‘ਤੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਸਟਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ‘ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਗਲਤ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ ਦੱਸੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਲਾ ਵਿੱਚ ਸਟਾਫ਼ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਕਾਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਕੀਲ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸਟਾਫ ਭਾਰਤ ਜਾ ਕੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ‘ਚ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਪਰਤ ਆਏ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਥੇ ਦੁਬਾਰਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦੇ।
