- ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ਿਫਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਵਿਵਾਦ
ਗੁਜਰਾਤ, 26 ਅਗਸਤ 2025 – ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਮਨਗਰ, ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਵੰਤਾਰਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ 4 ਮੈਂਬਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਟੀਮ (SIT) ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਰਿਲਾਇੰਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ SIT ਜਾਂਚ ਕਰੇਗੀ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਧੀਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਸਟਿਸ ਪੰਕਜ ਮਿੱਤਲ ਅਤੇ ਪੀ.ਬੀ. ਵਰਾਲੇ ਦੇ ਬੈਂਚ ਨੇ ਕਿਹਾ- “SIT ਨੂੰ 12 ਸਤੰਬਰ, 2025 ਤੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ। SIT ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ, ਆਯਾਤ-ਨਿਰਯਾਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਤਸਕਰੀ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕਰੇਗੀ।”
SIT ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜੱਜ ਜਸਟਿਸ ਜੇ. ਚੇਲਾਮੇਸ਼ਵਰ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਜਸਟਿਸ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਚੌਹਾਨ (ਸਾਬਕਾ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ, ਉਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ), ਮੁੰਬਈ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਹੇਮੰਤ ਨਾਗਰਾਲੇ ਅਤੇ ਕਸਟਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਨੀਸ਼ ਗੁਪਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਪਟੀਸ਼ਨ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਾਥੀ (ਮਾਧੁਰੀ) ਨੂੰ ਵੰਤਾਰਾ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਟੀਸ਼ਨਕਰਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਕੀਲ ਸੀਆਰ ਜਯਾ ਸੁਕਿਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸੁਣਵਾਈ 14 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਜਸਟਿਸ ਪੰਕਜ ਮਿੱਤਲ ਅਤੇ ਪੀਬੀ ਵਰਾਲੇ ਦੀ ਬੈਂਚ ਨੇ ਪਟੀਸ਼ਨਕਰਤਾ ਦੇ ਵਕੀਲ ਸੀਆਰ ਜਯਾ ਸੁਕਿਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵੰਤਾਰਾ ਵਿਰੁੱਧ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਿਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੰਤਾਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਿਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹੁਣ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ 25 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੀਜੇਆਈ ਬੀਆਰ ਗਵਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਬੈਂਚ ਨੇ 11 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੰਤਾਰਾ ਭੇਜਣ ਵਿਰੁੱਧ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਮਾਮਲਾ ਕੀ ਹੈ
16 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਹਾਥੀ ਮਾਧੁਰੀ ਨੂੰ ਵੰਤਾਰਾ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਹੁਕਮ ਪੇਟਾ ਇੰਡੀਆ ਵੱਲੋਂ ਹਾਥੀ ਦੀ ਸਿਹਤ, ਗਠੀਏ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਸੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ, ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹਾਥੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਲਈ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਵੰਤਾਰਾ ਪਸ਼ੂ ਸੈਂਕਚੂਰੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ 29 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ 2023 ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮਾਧੁਰੀ ਨੂੰ ਵੰਤਾਰਾ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਇਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ। ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼।
