ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 26 ਸਤੰਬਰ 2025 – ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਨੇ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਖਰੜਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯਮ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2026 ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਣਗੇ। RBI ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਹੁਣ, ਹਰੇਕ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ ਕਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਤਸਦੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ, ਭਾਵ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹਰੇਕ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ “ਡਬਲ-ਚੈੱਕ” ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕਾਫ਼ੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ SMS-ਅਧਾਰਿਤ OTP ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ RBI ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ OTP ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ OTP ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਨਵੇਂ ਢਾਂਚੇ ਤਹਿਤ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਉੱਚ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਜਾਰੀਕਰਤਾ ਵਾਧੂ ਤਸਦੀਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਵੱਡੇ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਜਾਂ ਅਸਧਾਰਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਹੋਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂਚਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ (ਕਾਰਡ ਸਵਾਈਪਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਨ ਕਾਰਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਹਰੇਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕੋਡ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਟੋਕਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਅਸਲ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਟੋਕਨ (ਕੋਡ) ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣਗੇ।
UPI, ਕਾਰਡ ਭੁਗਤਾਨ, ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣਗੇ।
ਛੋਟੇ ਭੁਗਤਾਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰਿਆਨੇ, ਕੈਬ, ਅਤੇ ਰੀਚਾਰਜ) ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।
ਵੱਡੇ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂਚਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ – ਜਿਵੇਂ ਕਿ OTP ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਜਾਂ ਐਪ-ਅਧਾਰਤ ਤਸਦੀਕ।
ਗਾਹਕਾਂ ਕੋਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਲਈ ਕਈ ਵਿਕਲਪ ਹੋਣਗੇ, ਅਤੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
