ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 15 ਅਕਤੂਬਰ 2025 – ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਦੀ ਟੌਪ-10 ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੈਨਲੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਇੰਡੈਕਸ 2025 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ 20 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੁਣ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਬਰਾਬਰ 12ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ 227 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 180 ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, ਜੋ 193 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ (190) ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ (189) ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ 77ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। 2025 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ 8 ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ 59 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਜਾਂ ਵੀਜ਼ਾ-ਆਨ-ਅਰਾਈਵਲ (VOA) ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਲਈ ਵੀਜ਼ਾ ਨਿਯਮ ਸਖ਼ਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਚੀਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਪੁਆ ਨਿਊ ਗਿਨੀ, ਮਿਆਂਮਾਰ, ਭਾਰਤ, ਸੋਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨੇ ਵੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹੈਨਲੇ ਐਂਡ ਪਾਰਟਨਰਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਚੀਅਨ ਕੇਲਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਸਿਰਫ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਲੋਬਲ ਪਾਵਰ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੁੱਲ੍ਹੇਪਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਸੋਚ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ।” ਇੱਕ ਮਾਹਰ, ਐਨੀ ਫੋਰਜ਼ਾਈਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਨੀਤੀਗਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇਸਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੇ ਇਸਦੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ… ਸਮਝੌਤੇ: ਭਾਰਤ ਨੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਜਾਂ VOA ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ।
ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੂਟਨੀਤੀ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਧਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀਜ਼ਾ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਕੀਤਾ। ਡਿਜੀਟਲ ਸਹੂਲਤ: ਈ-ਵੀਜ਼ਾ ਅਤੇ VOA ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਿੱਚ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰ: ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਧੇ ਹੋਏ ਸੈਲਾਨੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਛੋਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵੀ ਛੇਵੇਂ ਤੋਂ ਅੱਠਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਖਿਸਕ ਗਿਆ। ਇਹ 2015 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ, ਜੋ ਕਿ 2015 ਵਿੱਚ 94ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸੀ, ਹੁਣ 64ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੇ 37 ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਚੀਨ 76 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲੋਂ 30 ਵੱਧ ਹਨ। ਚੀਨ ਨੇ ਰੂਸ, ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀਜ਼ਾ-ਮੁਕਤ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
