- ਮੀਂਹ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ, ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਰਾਬ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 23 ਅਕਤੂਬਰ 2025 – ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। 24 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 0.4 ਡਿਗਰੀ ਘਟਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਲਾਤ ਆਮ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਰਾਹਤ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਵੱਲੋਂ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੁਲੇਟਿਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ 8 ਵਿੱਚੋਂ 6 ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੈ। 6 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ 200 ਦੇ AQI ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਔਰੇਂਜ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ AQI 167 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੂਪਨਗਰ ਦਾ AQI ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ 59 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੀਆਂ ਠੋਸ ਵਸਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੜਕਾਂ, ਇਮਾਰਤਾਂ, ਪੁਲ, ਆਦਿ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਗਰਮੀ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ। ਛੱਡੀ ਗਈ ਗਰਮੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ 50 ਤੋਂ 100 ਮੀਟਰ ਉੱਪਰ ਉੱਠਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਤਾਲਾਬੰਦ ਪਰਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਹਵਾ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਵਾ ਹੇਠਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਪਰਤ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੀ ਹਵਾ ਠੰਡੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਣ ਵੀ ਇਸ ਹਵਾ ਨਾਲ ਰਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਉੱਠ ਸਕਦੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਧੁੰਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਲਫਰ ਆਕਸਾਈਡ, ਕਾਰਬਨ ਆਕਸਾਈਡ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਣ ਪਦਾਰਥ, ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ-ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ। ਉਹ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਰਸਾਇਣਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੌਰਾਨ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਲਫਰ, ਕਾਰਬਨ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਵਰਗੇ ਰਸਾਇਣ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਰਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਵਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸੇ ਲਈ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਵਾਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੜਕ ਦੀ ਧੂੜ ਨੂੰ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
