- ਧਰਤੀ ਤੋਂ 1.5 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਲਾਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ ਤੱਕ ਜਾਵੇਗਾ
- ਸ੍ਰੀ ਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਲਾਂਚ
ਬੈਂਗਲੁਰੂ, 2 ਸਤੰਬਰ 2023 – ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਸਫਲ ਲੈਂਡਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 11.50 ਵਜੇ ਪੀਐਸਐਲਵੀ ਐਕਸਐਲ ਰਾਕੇਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਮਿਸ਼ਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਲਾਂਚਿੰਗ ਤੋਂ 4 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਲੈਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ-1 (L1) ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਬਿੰਦੂ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਲਾਗਤ 378 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਲਾਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ-1 (L1) ਕੀ ਹੈ?
ਲਾਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ ਦਾ ਨਾਮ ਇਤਾਲਵੀ-ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਗਣਿਤ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਜੋਸੇਫ-ਲੁਈਸ ਲੈਗਰੇਂਜ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ L1 ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜ ਅਜਿਹੇ ਬਿੰਦੂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਫੋਰਸ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਂਟਰਿਫਿਊਗਲ ਬਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਲੈਗਰੇਂਜ ਬਿੰਦੂ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਵਿਚਕਾਰ 1.5 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਹੈ।
L1 ਬਿੰਦੂ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਬੇਅਸਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਆਦਿਤਿਆ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਹਾਲੋ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ L1 ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਾਲੋ ਆਰਬਿਟ ‘ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਸੋਲਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਮੌਸਮ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਆਦਿਤਯ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਸੂਰਜ-ਧਰਤੀ ਦੇ L1 ਯਾਨੀ ਲੈਗ੍ਰਾਂਜੀਅਨ ਬਿੰਦੂ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਕੇ ਸੂਰਜ ‘ਤੇ ਉੱਠਣ ਵਾਲੇ ਤੂਫਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝੇਗਾ। ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੈੱਬ ਬੈਂਡਾਂ ਤੋਂ 7 ਪੇਲੋਡਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੈਗਰੇਂਜੀਅਨ ਬਿੰਦੂ, ਫੋਟੋਸਫੀਅਰ, ਕ੍ਰੋਮੋਸਫੀਅਰ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਪਰਤ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੇਗਾ।
ਆਦਿਤਿਆ L1 ਦੇ ਸੱਤ ਪੇਲੋਡ ਕੋਰੋਨਲ ਹੀਟਿੰਗ, ਕੋਰੋਨਲ ਪੁੰਜ ਇਜੈਕਸ਼ਨ, ਪ੍ਰੀ-ਫਲੇਅਰ ਅਤੇ ਫਲੇਅਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਕਣਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਸਪੇਸ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੇ। ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਸੋਲਰ ਕੋਰੋਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹੀਟਿੰਗ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰੇਗਾ।
ਆਦਿਤਿਆ L1 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੱਤ ਪੇਲੋਡਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ – ਵਿਜ਼ੀਬਲ ਐਮੀਸ਼ਨ ਲਾਈਨ ਕੋਰੋਨਾਗ੍ਰਾਫ (VELC), ਸੋਲਰ ਅਲਟਰਾ-ਵਾਇਲੇਟ ਇਮੇਜਿੰਗ ਟੈਲੀਸਕੋਪ (SUIT), ਆਦਿਤਿਆ ਸੋਲਰ ਵਿੰਡ ਪਾਰਟੀਕਲ ਐਕਸਪੀਰੀਮੈਂਟ (ASPEX), ਆਦਿਤਿਆ ਲਈ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਐਨਾਲਿਸਟ ਪੈਕੇਜ ( PAPA). , ਸੋਲਰ ਲੋ ਐਨਰਜੀ ਐਕਸ-ਰੇ ਸਪੈਕਟਰੋਮੀਟਰ (SoLEXS), ਹਾਈ ਐਨਰਜੀ L1 ਔਰਬਿਟਿੰਗ ਐਕਸ-ਰੇ ਸਪੈਕਟਰੋਮੀਟਰ (HEL1OS) ਅਤੇ ਮੈਗਨੇਟੋਮੀਟਰ ਪੇਲੋਡ।
ਇਸਰੋ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪੇਲੋਡ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ (IIA), ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਖੇ ਵਿਜ਼ੀਬਲ ਐਮੀਸ਼ਨ ਲਾਈਨ ਕਰੋਨਾਗ੍ਰਾਫ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦਕਿ ਇੰਟਰ-ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ ਪੁਣੇ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਸੋਲਰ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਇਮੇਜਰ ਪੇਲੋਡ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੂਰਜ ਸੂਰਜੀ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਸੂਰਜ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰਜਡ ਕਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸੂਰਜ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
