- ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 15 ਤੋਂ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਲੰਬੀ, ਫੇਰ ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 6 ਮਾਰਚ 2025 – ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ, ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੋਂ ਫੌਜੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਖਰੀਦ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦ ਨੀਤੀ (DPP) ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ 8 ਪੜਾਅ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਆਪਾਂ ਇਹ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰੀਏ ਕਿ ਹਥਿਆਰ ਬਾਹਰੋਂ ਕਿਉਂ ਖਰੀਦਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਖਰੀਦ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗਵਾਉਣ, ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਮੰਗਣ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ, ਫੀਲਡ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ, ਵਪਾਰਕ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੇ ਵਿਕਰੇਤਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ।
ਇਸ ਪੂਰੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 8 ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੇਖੇਗੀ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡੀਪੀਪੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਮੰਗ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਫੌਜ, ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਪਕਰਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਖਰੀਦ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਈ ਵਾਰ 15 ਤੋਂ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਲੰਬੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਜੋ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸਾਲ ਤਿੰਨਾਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦਾ ਫੌਜੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਦਾ ਬਜਟ ਲਗਭਗ 1 ਲੱਖ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਹੈ। ਜਿਸ ਤਹਿਤ 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਮਾਨ ਖਰੀਦਣਾ ਹੈ।
ਕਮੇਟੀ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰੇਗੀ ਕਿ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਬਜਟ ਰੱਖਣਾ ਹੈ। ਡੀਪੀਪੀ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਬਦਲਾਅ 5 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਪੈਂਡਿੰਗ ਹਨ। ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਨੀਤੀ ਵੀ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਫੌਜੀ ਸੌਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲਈ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਰਾਡਾਰਾਂ ਸਮੇਤ 39,125 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ ਖਰੀਦੇ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਪੰਜ ਰੱਖਿਆ ਸੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (HAL) ਨਾਲ MiG-29 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਏਅਰੋ ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਲੋਜ਼-ਇਨ ਵੈਪਨ ਸਿਸਟਮ (CIWS) ਅਤੇ ਐਡਵਾਂਸਡ ਰਾਡਾਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਲਾਰਸਨ ਐਂਡ ਟੂਬਰੋ ਲਿਮਟਿਡ ਨਾਲ ਦੋ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਸਹੀਬੱਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਏਰੋਸਪੇਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ (ਬੀਏਪੀਐਲ) ਨਾਲ ਦੋ ਸੌਦੇ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ 19,519 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਰੂਸੀ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਏਰੋਸਪੇਸ ਤੋਂ 450 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੇਂਜ ਦੇ ਨਾਲ 220 ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਸੁਪਰਸੋਨਿਕ ਲਈ ਇੱਕ ਸੌਦਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
988 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਵਰਟੀਕਲ ਲਾਂਚ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਸੀ।
ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਕੰਪਨੀ L&T ਨਾਲ IAF ਦੇ ਦੋ ਸਮਝੌਤੇ ਸਹੀਬੰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਪਹਿਲਾ ਸੌਦਾ 7,669 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ 61 ਉਡਾਣਾਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਦੂਜਾ ਸੌਦਾ 5,700 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ 12 ਹਾਈ ਪਾਵਰ ਰਾਡਾਰਾਂ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਰਾਡਾਰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਮੌਜੂਦਾ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ IAF ਰਾਡਾਰਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣਗੇ।
ਪੰਜਵਾਂ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਮਿਗ-29 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਆਰਡੀ-33 ਏਅਰੋ ਇੰਜਣਾਂ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਸ ਦੁਆਰਾ ਰੂਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 5,250 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਸੌਦੇ ਦੇ ਤਹਿਤ, 80 ਨਵੇਂ ਇੰਜਣ ਬਣਾਏ ਜਾਣਗੇ ਜੋ IAF ਬੇੜੇ ਦੇ 60 ਟਵਿਨ ਇੰਜਣ ਮਿਗ-29 ਦੀ ਸੰਚਾਲਨ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ।
