- 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਮਾਰ
- ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀ ਵਰਤੋਂ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 5 ਅਗਸਤ 2023 – ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਸਪਾਈਕ ਐਨਐਲਓਐਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਮਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਨਆਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਦਾ ਟ੍ਰਾਇਲ ਜਲਦੀ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ NLOS (Non Line of Sight) ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਰੂਸ ਦੇ Mi-17V5 ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ‘ਚ ਫਿੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਨਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਲੰਬੇ ਦੂਰੀ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਐਲਏਸੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੜਾਕੂ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ NLOS ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਤਹਿਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਯੂਕਰੇਨ ਵੀ ਰੂਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਅਜਿਹੀਆਂ ਐਂਟੀ ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਹਵਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਨਐਲਓਐਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੇਂਜ ਤੋਂ ਸਗੋਂ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨੀ ਟੀਚਿਆਂ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਰੇਂਜ ‘ਤੇ ਵੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨਾਲ ਵਧੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ-ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਥਿਆਰ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਪਾਈਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਜੰਗਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਸਪਾਈਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੇ ਲੇਬਨਾਨ ਯੁੱਧ, ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਗਾਜ਼ਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ 2020 ਦੇ ਨਾਗੋਰਨੋ-ਕਾਰਾਬਾਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ 1970 ਵਿੱਚ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ 1981 ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਪਾਈਕ NLOS ਦੀ ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 2.10 ਲੱਖ ਡਾਲਰ (ਕਰੀਬ 1.74 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਹੈ। 2017 ਤੱਕ ਇਸ ਦੀਆਂ 28,500 ਯੂਨਿਟਾਂ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਸਪਾਈਕ NLOS ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਜੂਨ 2022 ਵਿੱਚ ਰਾਫੇਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਰੇਂਜ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੱਸੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਮੀਡੀਅਮ ਰੇਂਜ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸਿਸਟਮ ਐਮਆਰਐਸਏਐਮ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਰੇਂਜ 70 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੰਬੀ ਰੇਂਜ ਏਅਰ ਡਿਫੈਂਸ ਸਿਸਟਮ LRSAM ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਹੈ।
LRSAM ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਦੇਸ਼ਾਂ ਕੋਲ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪਰਤਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੇਂਜਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਅਧਿਕਤਮ ਰੇਂਜ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੋਵੇਗੀ।
ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਦੇ ਐੱਸ-400 ਵਾਂਗ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ LRSAM ਯਾਨੀ ਲੰਬੀ ਰੇਂਜ ਦੀ ਸਰਫੇਸ ਟੂ ਏਅਰ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਏਐਨਆਈ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤਿੰਨ-ਪੱਧਰੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਕੋਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 20.5 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰੇਗਾ।
ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰਾਡਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਘੇਰਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕੋਈ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰ ਇਸ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਰਾਡਾਰ ਇਸਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਅਲਰਟ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਗਾਈਡੈਂਸ ਰਡਾਰ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਲਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।
