ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 27 ਜੁਲਾਈ 2025 – ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਜੇ ਵੀ ਉਹੀ ਹੈ ਅਤੇ 11 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ’ ਇੱਕ ਜਨ ਅੰਦੋਲਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੁਝ ਕੰਮ ਅਸੰਭਵ ਹੈ, ਕੀ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗਾ? ਪਰ, ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ‘ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੰਭਵ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ’ ਇਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ 11 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰ ਲਵੇਗਾ। ਪਰ, ਇਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਜੇ ਵੀ ਉਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 11 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ’ ਇੱਕ ਜਨ ਅੰਦੋਲਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਲ ਜਨ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਨੇ ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ 4500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਸਬੇ ਇਸ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਤੇ 15 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇਹ ਕੋਈ ਆਮ ਗਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੇ ਕਸਬੇ ਸਫਾਈ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਫ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਕੀਰਤੀਨਗਰ ਦੇ ਲੋਕ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੰਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਜੈਵਿਕ ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੋਇੰਗ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ। ‘ਗ੍ਰੀਨ ਰੋਇੰਗ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ’ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੂੜੇ ਦੀ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੂਰਾ ਪਾਰਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਰਿਵਰ ਫਰੰਟ ‘ਤੇ ਸਫਾਈ ਨੇ ਵੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭੋਪਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਪਾਜ਼ੀਟਿਵ ਸੋਚ’ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 200 ਔਰਤਾਂ ਹਨ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਸੋਚ ਵੀ ਬਦਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ 17 ਪਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ, ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਥੈਲੇ ਵੰਡਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਰ ਕਦਮ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਯਤਨਾਂ ਕਾਰਨ, ਭੋਪਾਲ ਵੀ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਲਖਨਊ ਦੀ ਗੋਮਤੀ ਨਦੀ ਟੀਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ, ਹਰ ਐਤਵਾਰ, ਬਿਨਾਂ ਥੱਕੇ, ਬਿਨਾਂ ਰੁਕੇ, ਇਸ ਟੀਮ ਦੇ ਲੋਕ ਸਫਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ‘ਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਗੋਆ ਦੇ ਪਣਜੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਉੱਥੇ, ਕੂੜੇ ਨੂੰ 16 ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ‘ਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਣਜੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਸਫਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰ, ਇੱਕ ਦਿਨ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਹਰ ਦਿਨ, ਸਾਲ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਸਾਫ਼ ਰਹਿ ਸਕੇਗਾ।
