ਲੇਹ, 10 ਅਕਤੂਬਰ 2025 – ਲੇਹ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਜੋ ਸਾਲ ਦੇ ਲਗਭਗ 7-8 ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਸੁੰਨਸਾਨ ਪਿਆ ਹੈ। ਹੋਟਲ ਖਾਲੀ ਹਨ। 5,000 ਤੋਂ 10,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਕਮਰੇ 500 ਤੋਂ 1,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਮਾਮੂਲੀ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭਰ ਰਹੇ। ਟੈਕਸੀ ਸਟੈਂਡ ‘ਤੇ ਵਾਹਨ ਖਾਲੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲੋਂ ਦਸ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਜੋ ਕਿ 16 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੰਦ ਸੀ, ਬੀਤੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਭਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦ ਦਾ 50% ਹਿੱਸਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਇਸਨੂੰ 80% ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 2,000 ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਖਾਲੀ ਪਏ ਹਨ। ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਕੁੱਲ GDP ਦਾ 50% ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਅਗਲੇ ਮਾਰਚ-ਅਪ੍ਰੈਲ ਲਈ ਬੁਕਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵੀ ਪ੍ਰੀ-ਬੁਕਿੰਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਠੰਢ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਇੱਥੇ ਸਭ ਕੁਝ ਰੁਕ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇ ਲੋਕ ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਕਮਾਉਣਗੇ, ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਉਣਗੇ ?
ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਈ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਕੁਲੈਕਟਰ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 24 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
24 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਪੂਰੇ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭੜਕੀ ਹਿੰਸਾ ਨੇ ਲੇਹ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਖੋਹ ਲਿਆ ਹੈ। ਲੇਹ ਐਪੈਕਸ ਬਾਡੀ ਦੇ ਸਹਿ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਸ਼ੇਰਿੰਗ ਦੋਰਜੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੱਸ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਪੰਜ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਧਾਰਾ 163 ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ।
2G ਤੋਂ 5G ਤੱਕ, ਅਤੇ ਜਨਤਕ WiFi ਨੈੱਟਵਰਕ ਬੰਦ ਹਨ। ਹਿੰਸਾ ਲਈ 39 ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸਕੂਲ ਦੁਬਾਰਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਬੱਚੇ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਰਾ ਲੇਹ ਵਾਂਗਚੁਕ ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਲੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ।
ਜਦੋਂ 24 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਭੜਕੀ, ਤਾਂ ਭੀੜ ਨੇ ਪੱਥਰਬਾਜ਼ੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕਿਸਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲੋਕ 16 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਪ ਰਾਜਪਾਲ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਕੋਈ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਲੇਹ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਐਸਡੀਐਮ ਨੁਬਰਾ ਮੁਕੁਲ ਬੇਨੀਵਾਲ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੇਹ ਦੀ ਸਿਖਰਲੀ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਕੌਣ ਹੈ, ਇਹ ਕਿਸਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਜਾਂਚ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ।”
ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਗੀਤਾਂਜਲੀ, ਜੋਧਪੁਰ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਅਟੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਇਰਾਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ। ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਹਿਰਾਸਤ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ 24 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ NSA ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਚਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਨਿਆਂਇਕ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਾਂਚ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹੇਗਾ। ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਨੇ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਸੁਣਵਾਈ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ।
