- ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੋਵੇਗੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 16 ਅਕਤੂਬਰ 2024 – ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਭਰੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਇਸ ਦਾ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ‘ਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਖੜਾ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਿਮਾਚਲ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਨਹਿਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਡੈਮ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ।
ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹਿਮਾਚਲ ‘ਚ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਦਾ ਜਲ ਭੰਡਾਰ 11 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਦਾ ਜਲ ਭੰਡਾਰ 8 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਖਾਲੀ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਸੂਬੇ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਡੈਮ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜਲ ਭੰਡਾਰ 10 ਤੋਂ 120 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਖਾਲੀ ਪਏ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ‘ਚ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 18 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ ਹੈ।
ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਹੈ। ਸੂਬੇ ‘ਚ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯਾਨੀ 1 ਤੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ ਦਰਮਿਆਨ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 95 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਗਲੇ 5-6 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਮੀਂਹ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬਹੁ-ਮੰਤਵੀ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦਾ ਭੰਡਾਰ 11 ਮੀਟਰ ਯਾਨੀ 36 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਪਾਰਵਤੀ-2 ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦਾ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਕਰੀਬ 118 ਫੁੱਟ, ਮਲਾਨਾ-1 ਦਾ ਜਲ ਭੰਡਾਰ 45 ਫੁੱਟ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਦਾ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਵੀ ਕਰੀਬ 26 ਫੁੱਟ ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਹੈ।
ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਹਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹਰ ਦਿਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੰਕਟ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸੂਬੇ ‘ਚ ਸਰਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਵੀ ਪਿਘਲਣੇ ਬੰਦ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੋਰ ਹੇਠਾਂ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀ ਨਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ 15 ਤੋਂ 20 ਫੀਸਦੀ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਡੈਮ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰੇ ਨਹੀਂ ਗਏ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਪਿਘਲਣੇ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਡੈਮਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਜਾਵੇਗਾ।
