- ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ ਪੀਣ ਕਾਰਨ 68 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌ+ਤ ਦਾ ਮਾਮਲਾ
- WHO ਨੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਲਰਟ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 27 ਫਰਵਰੀ 2024 – ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ ਪੀਣ ਨਾਲ 68 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ 21 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਹੈ। NDTV ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਅਤੇ ਜਾਅਲਸਾਜ਼ੀ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 2022 ਤੋਂ 2023 ਦਰਮਿਆਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 86 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ 68 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ‘ਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਪੁਲਸ ਨੇ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕਰਕੇ ਅਦਾਲਤ ‘ਚ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਦਾਖਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਡੌਕ-1 ਮੈਕਸ ਸੀਰਪ ਵੇਚਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਲਜ਼ਮ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਪਰਵਾਹੀ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਧਾਰਾਵਾਂ ਤਹਿਤ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਨਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੈਰੀਅਨ ਬਾਇਓਟੈਕ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਦੋ ਖੰਘ ਦੇ ਸੀਰਪ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਸੀਰਪ ਦੇ ਨਾਮ ਐਂਬਰੋਨੋਲ ਸੀਰਪ ਅਤੇ ਡੀਓਕੇ-1 ਮੈਕਸ ਹਨ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸੀਰਪ ਨੋਇਡਾ ਸਥਿਤ ਕੰਪਨੀ ਮੈਰੀਅਨ ਬਾਇਓਟੈਕ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। WHO ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਾਂਚ ‘ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਸੀਰਪ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਾਰਚ 2023 ਵਿੱਚ ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਮੈਰੀਅਨ ਬਾਇਓਟੈਕ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗਾਂਬੀਆ ਵਿੱਚ 70 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਉਸ ਸੀਰਪ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ ਸਨ।
ਗੈਂਬੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 70 ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਚਾਰ ਖੰਘ ਦੇ ਸੀਰਪ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ। ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਫ਼ ਸੀਰਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਅਲਰਟ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਖੰਘ ਦੇ ਸਿਰਪ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਠੀਕ ਪਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਂਬੀਆ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸੀਰਪ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।
WHO ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ethylene glycol ਇੱਕ ਕਾਰਬਨ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਨਾ ਕੋਈ ਗੰਧ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰੰਗ। ਇਹ ਮਿੱਠਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸੀਰਪ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੀ ਸਕਣ। ਇਸਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅਸੰਤੁਲਨ ਘਾਤਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 50 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ 40 ਫੀਸਦੀ ਜੈਨਰਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 25 ਫੀਸਦੀ ਦਵਾਈਆਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ 3,000 ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 10,500 ਨਿਰਮਾਣ ਇਕਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਏਡਜ਼ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਐਂਟੀਰੇਟਰੋਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਫਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
